28 maart 2017

‘De kinderkolonie: ‘Tot een werkzaam leven opgeleid’: De wezen van Veenhuizen (1824-1859) van Will Schackmann

Velen zullen het niet weten maar in eerste instantie had de in het begin van de negentiende eeuw door Johannes van den Bosch opgerichte Maatschappij van Weldadigheid de intentie in Veenhuizen een kinderkolonie te stichten. Het moest de plek in Nederland worden waar “weezen, vondelingen en verlaten kinderen” tot nijvere landarbeiders zouden worden opgevoed. In 1824 arriveren de eerste kinderen. Dat had al heel wat voeten in de aarde, gemeenten waar een weeshuis gevestigd was werden aangemoedigd een deel van die kinderen naar Veenhuizen te laten vertrekken. Maar de meeste plaatsen waren niet genegen dat te doen, men hield van de eigen weeskinderen die vaak hun roots in de stad hadden.  Koninklijke besluiten en kortingen op subsidies kwamen er aan te pas om de wezen richting Drenthe te laten gaan.

Plicht en tucht
Plicht en tucht stonden voorop in de kolonie die nooit de beoogde 4000 wezen haalde. Maar toch, met meer dan 2000 wezen bij elkaar was er altijd reuring. Goed personeel was moeilijk te vinden, het onderwijs stond in die dagen nog in de kinderschoenen laat staan dat er sociaal pedagogisch werkers waren.  Een zaalwacht had honderdzestig kinderen onder zijn hoede,  geslapen werd er in hangmatten en veel kinderen waren in slechte conditie. Het opleiden tot nijvere landarbeiders viel daarom niet mee.

Politiek spel
Will Schackmann heeft zich uitputtend gedocumenteerd voor het schrijven van dit boek. Met een aantal vrijwilligers is twee jaar lang het archief van Veenhuizen uitgeplozen en Schackmann weet de menselijke maat in al die stoffige documentatie te vinden. Aan de hand van het leven van een aantal wezen, het personeel en de bestuurders  van het gesticht beschrijft hij het dagelijks leven en de belevenissen van de betrokkenen. Als in een roman trekken de gebeurtenissen aan het oog voorbij, Schackmann weet door zijn prettige, ietwat ironische schrijfstijl, de aandacht vast te houden. Ook het politieke spel rond Veenhuizen komt aan de orde en al is deze hele geschiedenis bijna honderdvijftig jaar oud, veel klinkt nog steeds bekend in de oren.  

Werelderfgoed

Schackmann schreef eerder ‘De proefkolonie’ over Veenhuizen (2008)  en ‘De bedelaarskolonie’ over de Ommerschans (2013).  Veenhuizen en de Ommerschans staan evenals de andere koloniën van de Maatschappij van Weldadigheid op de nominatie om als Werelderfgoed van de Unesco te worden aangemerkt. 

21 maart 2017

‘Het suikerhuis’ van Susan Wiggs

De dertiger Annie Rush lijkt het allemaal voor elkaar te hebben.  Samen met haar man Martin, hij presenteert en zij is de producer, heeft ze een populair kookprogramma op tv, maar toch schuurt er iets. Ze heeft haar Martin ooit opgepikt in een eettentje in Manhattan, dankzij haar is hij nu een beroemde televisiepersoonlijkheid, maar eigenlijk zou ze zelf graag meer op de voorgrond treden. Hij lijmt haar telkens weer door te zeggen dat zij de motor van het programma is, ze beschouwt  haar man dan ook als een onvervangbaar element in haar levenswerk, zonder hem zou ze niet zijn wie ze nu is. Bovendien is sinds kort zwanger, ze popelt om hem het goede nieuws te vertellen.

Coma
Annie komt echter van een koude kermis thuis, ze treft haar man aan in de armen van zijn assistente. Of deze ellende nog niet  genoeg is wordt ze op de set geraakt door een vallende staalconstructie, Annie raakt in een coma en tegen de tijd dat ze weer bij komt is ze alles kwijt, haar baan, haar kind, haar man. Ze staat er alleen voor  en besluit terug te gaan naar haar geboortegrond in Vermont. Daar huist haar familie, daar liggen haar roots, aan deze plek ontleent ze haar identiteit. Hoezeer ze de plek als tiener ook haatte, nu geeft het haar geborgenheid en rust.  Zal Annie het geluk hier weer vinden?  Is ze in staat haar verleden achter zich te laten? En op zoek te gaan naar een nieuwe toekomst met een nieuwe liefde?

Geborgenheid

Susan Wiggs’ romans spelen zich vaak af in kleine, overzichtelijke plaatsen in de VS. Iedereen kent iedereen in zo’n stadje, de warmte en onderlinge betrokkenheid spelen een grote rol.  Toch zijn haar boeken niet echt traditioneel, het zijn moderne zaken die aan de orde komen. En uiteraard is de liefde het belangrijkste element. Veel titels zijn inmiddels vertaald in het Nederlands, voor de liefhebbers van het werk van Wiggs is in de bibliotheek dan ook genoeg te halen. 

14 maart 2017

‘Dochters van anderen’ van Amy Gentry

Jane is nog maar een kind als ze de ontvoering van haar oudere zus Julie ziet. Julie wordt namelijk ’s nachts uit haar ouderlijke huis meegenomen door een magere man met een paardenstaart.  Met een mes in haar rug voert hij haar weg, de politie noch haar ouders kunnen haar terugvinden.  Langzaam krijgen de Whitakers hun gezinsleven weer enigszins op de rails, het gemis van Julie blijft echter een zware stempel op hun samenzijn drukken.  Moeder Anna blijft lesgeven aan de universiteit, vader Tom probeert de draad op te pakken en Jane verandert in een recalcitrante puber die elk contact met haar moeder zoveel mogelijk vermijdt.

Sinister
En dan na acht jaar staat Julie op een dag op de stoep. Sterk vermagerd, uitgedroogd, verwaarloosd, komt ze terug naar haar familie. Iedereen weer in shock, van blijdschap maar ook van verwarring.  Want waar is Julie al die tijd geweest?  Wie heeft haar zolang vastgehouden? Hoe wist ze te ontsnappen? Julie komt met verhalen maar ze kloppen niet.  Anna, haar moeder krijgt zoveel argwaan dat ze een detective inhuurt om Julie’s gangen na te gaan.  Wie is die jonge vrouw die zegt haar dochter te zijn? Hoe gaat ze de verwarrende en tegenstrijdige informatie van de detective interpreteren? Hoe sinister is de waarheid omtrent de ontvoering van Julie? Tot hoever wil Anna gaan om de feiten boven tafel te krijgen? Maar bovenal, kan Anna nog wel echt van haar dochter houden?

Zelfreflectie

Gentry verrast met deze sterke thriller waarin vooral de menselijke maat de boventoon voert.  Alle aandacht gaat niet alleen naar slachtoffer Julie, vooral moeder Anna is de persoon waar dit boek om draait. Met zelfreflectie kijkt ze naar de rol die ze in het leven van Julie gespeeld heeft, Gentry heeft met deze twee romanfiguren een ijzersterk duo neergezet.  Het boek is een echte pageturner, een verhaal waarvan je het einde zo snel mogelijk wilt lezen. 

7 maart 2017

‘Kat over de vloer’ van Rachel Wells

De echte kattenliefhebber zal verrukt zijn van dit boek.  Hoofdpersoon Alfie heeft in het eerste boek waarin hij de hoofdrol speelt al menig hart gestolen,  het vervolg ‘Kat over de vloer’ doet daar niets voor onder.  Alfie is al een tijd de vaste bewoner van Edgar Road. Hij is in die straat beland nadat zijn oude eigenaresse is overleden.  Aanvankelijk leek het erop dat  Alfie verder als zwerfkat door het leven moest gaan maar in Edgar Road trof hij op verschillende adressen vriendelijke mensen die graag bereid waren hem op te nemen. Hij heeft nu niet enkel één vast adres, hij huist graag bij iedereen in de straat.

Nieuwe buren
Op nummer 48 komen nieuwe mensen wonen. Hun komst is wel wat bijzonder, wie verhuist er nu midden in de nacht? Alfie wil er het fijne van weten en gaat samen met zijn beste vriend Tijger op onderzoek uit. Al snel ontdekken ze dat er van alles gaande is in het nieuwe gezin. Het gezin is anders, gedraagt zich anders, uit zich anders dan het gemiddelde gezin in de straat. Voor enkele bewoners van de straat reden de nieuwkomers buiten te sluiten.  De wildste geruchten doen al snel  de ronde, niemand neemt de moeite eens echt kennis te maken met de nieuwe buren.  Voor Alfie telt deze mensenroddel niet, hij merkt al snel dat de mensen op nummer 48 net zo [eigen-]aardig zijn als de overige bewoners van de straat.  Reden te meer om alle bewoners weer op één lijn te krijgen.

Bob de straatkat

‘Kat over de vloer’ is geheel geschreven vanuit het perspectief van de kat. Deze bijzondere invalshoek geeft het boek een eigen charme die nog eens verhoogd wordt door Alfies bijzonder aardige karakter en grappige gedrag.  Voor wie al fan was van ‘Bob de straatkat’, Alfie probeert op eigen wijze Bob naar de kroon te steken.